Kategorie blog
Zapis elektrycznej aktywności mózgu to wykres w postaci fal o różnym zakresie i częstotliwości, który ilustruje przesyłanie komunikatów w obrębie układu nerwowego podczas wykonywania różnych czynności.
Wszystkie działanie zachodzą na styku komórek nerwowych, czyli w synapsach. Wszystkie fale w określonych warunkach mogą być prawidłowe, w innych już nie.
Doskonałą metaforą aktywności mózgu mogą być biegi w samochodzie, które prawidłowo spełniają swoje zadanie tylko przy odpowiedniej prędkości. W trakcie nauki jazdy samochodem uczymy się nie tylko tego, jak dostosowywać biegi do prędkości, ale też tego, jak szybko i płynnie je zmieniać.
Prawidłowo funkcjonujący mózg potrafi szybko zmieniać zakresy częstotliwości fal w zależności od wykonywanej czynności.
Fale mózgowe są elektrycznymi falami generowanymi w każdym mózgu. Badania wykazały, że zarówno częstotliwość fal mózgowych, jak i ich amplituda nie jest stała i ściśle zależy od czynności, jaką umysł wykonuje. Zostały one podzielone na cztery zakresy. Nazwano je kolejnymi literami alfabetu greckiego (w kolejności ich odkrywania): ALPHA, BETA, THETA, DELTA.
Różne stany psychiczne odpowiadają typowym dla siebie pasmom częstotliwości fal:
- Fale Delta (0,5-4 Hz) to regeneracja i uspokojenie podczas snu. Te najpowolniejsze ze wszystkich fal mózgowych odpowiada za stan nieświadomości podczas głębokiego snu. Powstają w korze mózgowej. Są falą dominującą u niemowląt do ok. 6 miesiąca życia (prawidłowo) oraz u dzieci mających problem z uczeniem się (nieprawidłowo).To właśnie w paśmie Delta następuje większe uwalnianie hormonów odpowiedzialnych za regenerację organizmu, zmniejszanie stresu, spowalnianie procesów starzenia. W niektórych przypadkach fale delta są obrazem patologicznym charakteryzującym uszkodzenia mózgu (np. guzy). Wysoka delta towarzyszy zespołom zaburzeń uwagi.
- Fale Theta (4-8 Hz) to koncentracja i pamięć. Mówi się o nich, że są bezpośrednio na progu podświadomości. Są obecne przez większą część snu. Powstają we wzgórzu oraz w układzie limbicznym. Fale te dominują w obrazie EEG od ok. 6 miesiąca do 6-7 roku życia. Te fale pojawiają się również podczas głębokiej medytacji. Mamy wtedy dostęp do całej pamięci naszego mózgu.
Zwiększanie fal Theta w trakcie medytacji pobudza intuicję oraz wpływa na poprawę kreatywności, wspomaganie procesów uczenia się, łagodzenie stres. Thomas Edison podobno zwykł drzemać z metalową kulką w dłoni, podczas gdy na podłodze znajdował się metalowy talerz. Kiedy wchodził w kreatywny stan psychiczny, tuż przed zapadnięciem w sen, jego mięśnie rozluźniały się i wpadająca na talerz kulka budziła go. Wtedy zapisywał wszystkie pomysły. Fale o częstotliwości 7-8 Hz obserwuje się podczas wizualizacji.
Umiejętność kontrolowania Thety jest równoznaczna z posiadaniem zdolności do kontrolowania bólu fizycznego. Nadmierne ilości Thety charakterystyczne są dla osób z zespołem zaburzeń uwagi. Hamowanie fal Theta ma na celu polepszenie koncentracji, zwiększenie czujności oraz przy leczeniu bezsenności. - Fale Alfa (8-12 Hz) to rozmyślanie, odpoczynek, relaksacja i twórczość. U 90% ludzi pojawia się zawsze po zamknięciu oczu. Po 9-11 roku życia i przez całą dorosłość jest dominującą falą po zamknięciu oczu. Podwyższona alfa przy otwartych oczach utrzymuje się u ludzi zażywających niektóre narkotyki. Powstaje we wzgórzu. W stanie niskiej Alfy (do 10 Hz) nasza uwaga skupiona jest na tym, co jest wewnątrz nas samych. Mamy wtedy pełny dostęp do obydwu półkul mózgowych, co znacznie wspomaga wizualizację i wyobraźnię, uzyskujemy też dostęp do bogactwa kreatywności, które znajduje się poniżej naszej świadomości. W tym stanie jesteśmy bardzo świadomi, odprężeni, nieruchomi ale nie senni. Wtedy najlepiej się myśli twórczo. To jest miejsce głębokiego odpoczynku, ale niedostateczne dla medytacji. Fale te zanikają w czasie wysiłku tak fizycznego, jak i umysłowego. W stanie wysokiej Alfy (11-12 Hz) mamy do czynienia ze stanem wysokiej świadomości otoczenia. Jest to stan, podczas którego możemy reagować na szeroki zakres zmian w środowisku. Jest to stan, nad którym najmocniej pracują sportowcy, gdyż dzięki niemu uczą się szybkich odruchów i bezbłędnych reakcji. Jest to stan „tu i teraz”, czyli optymalnej sprawności, która obejmuje koncentrację oraz rodzaj spokoju i pewności siebie. Nadmiar Alfa zaburza koncentrację, co pogarsza wyniki w nauce, natomiast zbyt mało Alfy powoduje obniżony nastrój, depresję. Przy niskiej alfie mamy zaniżoną samoocenę i słabszą motywację.
- Fale Beta (powyżej 12 Hz) to stan przytomności i skupienie a zakres tych fal to najczęstszy stan naszego umysłu. Wytwarzanie Bety wiąże się ze stanem czuwania, czujności, orientacji zewnętrznej, myślenia logicznego, rozwiązywania problemów oraz z utrzymywaniem uwagi. Jesteśmy wówczas przytomni i skupieni na odbieraniu bodźców zewnętrznych za pomocą pięciu zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku, smaku i węchu, tak jak teraz, podczas czytania tego tekstu. W tym paśmie przeżywamy wszystkie emocje (radość, gniew, strach, zdziwienie, ciekawość). Sprzyja ono inspirującej energii i działaniu, charakteryzują logiczne, analityczne, intelektualne myślenie i werbalną komunikację. Wytwarzana jest w pniu mózgu i korze mózgowej. Ze względu na bardzo szeroki zakres, fale beta podzielono na trzy podzakresy, które funkcjonują jako osobne fale mające odmienny, często przeciwstawny wpływ na różne sfery ludzkiej psychiki: SMR (12-15Hz), Beta1 (16-18Hz) i Beta2 (18-36Hz)
Ciekawostka: Wcześniejsze badania dotyczące fal alfa, które przeszły niemal bez echa, prowadzone były przez Akirę Kasamatsu i Tomio Hirari. Naukowcy notowali zapis fal mózgowych mnichów zen podczas głębokiej medytacji. Okazało się, że w czasie medytacji mnisi przechodzą cztery etapy:
1.Pojawienie się fal alfa,
2. Wzrost gęstości fal alfa
3. Spadek częstotliwości fal i w końcu – ci najbardziej wprawieni w sztukę medytacji –
4. Tworzenie długich łańcuchów fal theta. Interesujące jest to, że te cztery stany towarzyszyły mnichom w czasie szkoleń już od wielu lat. Inaczej mówiąc – im większe mieli doświadczenie w medytacji, tym więcej pojawiało się u nich fal theta. Mnisi z ponad 20-letnim doświadczeniem wytwarzali największą ilość fal theta. Nawet gdy było ich bardzo wiele w mózgu, mnisi nie spali, lecz byli w pełni świadomi.
