Kategorie blog
Kręgozmyk, inaczej spondylolisteza. Ta dolegliwość trapi ok. 5% populacji. Jej objawy narastają stopniowo, więc dość łatwo jest je przegapić. A przegapiać, rzecz jasna nie warto. Świadomi pacjenci, stosujący się do przeciwwskazań i zaleceń, poddawani odpowiedniej rehabilitacji mogą bowiem przez wiele lat żyć bez bólu. Czy jest ten kręgozmyk?
Co to jest kręgozmyk?
Kręgozmyk to nieprawidłowe przesunięcie się kręgów względem siebie. Kręg wyżej położony ześlizguje się do przodu lub do tyłu, względem kręgu położonego niżej. Często związane jest to z niestabilnością kręgosłupa i przewężeniem kanału kręgowego, tak zwaną stenozą.
Kręgozmyk występuje najczęściej w obrębie odcinka lędźwiowego i lędźwiowo-krzyżowego, choć czasami pojawia się również w odcinku szyjnym - ta sytuacja zdarza się najczęściej po wystąpieniu urazu. Schorzenie dotyka osób w różnym wieku.
U młodszych osób kręgozmyk powstaje na bazie kręgoszczeliny czyli sytuacji, w której drobny element kręgu się uszkadza i dochodzi do przerwania ciągłości kości. Kręg robi się bardziej ruchomy. Kręgosłup pracuje niby normalnie: obciążamy go, zginamy, prostujemy, wykonujemy ruchy rotacyjne, ale sam z siebie stracił on odrobinę stabilności, ponieważ zyskał nową ruchomość. Zwykle jest to efektem obciążeń biologicznych: innych układów kręgów, bo część osób może sobie pozwolić na więcej ruchów między kręgami, a część nie. Bywa też związany z nadmierną aktywnością ruchową, w której występują zgięcia i wyprosty. Kręgozmyk może tez być spowodowany wrodzonym ubytkiem stawów kręgowych i łuków.
U osób starszych kręgozmyk powstaje na bazie choroby zwyrodnieniowej – wszystko jest na swoim miejscu, nic się nie uszkodziło, ale elementy, które powinny brać udział w stabilizacji kręgów są na tyle zużyte, że nie są w stanie tych stabilizacji zapewnić.
Rodzaje kręgozmyków
Podział kręgozmyków może być przeprowadzony ze względu na różne kryteria, m.in. ze względu na kierunek ześlizgnięcia kręgu:
- Kręgozmyk przedni – polega na ześlizgnięciu się ku przodowi górnego kręgu wraz z wyżej położonym odcinkiem kręgosłupa względem niżej położonego kręgu.
- Kręgozmyk tylny – jego przyczyną jest przesunięcie się do tyłu kręgu wraz z wyżej położonym odcinkiem kręgosłupa.
Inny podział kręgozmyków przeprowadzany jest ze względu na ich genezę:
- Kręgozmyk rzekomy (zwyrodnieniowy) – dochodzi do niego najczęściej wskutek degeneracji krążka międzykręgowego i zmian zwyrodnieniowych stawów międzykręgowych. Związany jest najczęściej z procesami starzenia się tych struktur. Często bywa stabilnym kregozmykiem, którego podstawowe objawy związane są z ciasnotą kanału kręgowego (czyli stenozą).
- Kręgozmyk prawdziwy – przebiega z przerwaniem ciągłości łuku kręgu (złamaniem łuku kręgu). Przemieszczeniu ulega trzon, przednia część łuku, wyrostki poprzeczne i wyrostki stawowe górne kręgu wraz z odcinkiem kręgosłupa położonym wyżej od miejsca kręgozmyku. Ten typ kręgozmyku często jest niestabilny, a jego objawy związane są głównie z niestabilnością kręgosłupa.
- Kręgozmyk dysplastyczny – jego przyczyną jest wrodzona, nieprawidłowa budowa stawów międzywyrostkowych lub nieprawidłowy kształt łuku kręgu. Ten typ kręgozmyku najczęściej jest spotykany u dzieci.
Jakie objawy daje kręgozmyk
Kręgozmyk występuje najczęściej w dolnym odcinku kręgosłupa lędźwiowego i najczęściej objawia się w postaci promieniujących bóli, sięgających od miejsca przemieszczenia się kręgów aż do kończyn dolnych. Bóle te nasilają się przy wstawianiu oraz siadaniu - po chwili odpoczynku ból ustępuje.
Oprócz dolegliwości bólowych (lędźwiowych, krzyżowych, korzeniowych itp.) konsekwencją nieleczonego kręgozmyku może stać się również ogólne pogorszenie sprawności ruchowej, zaburzenia neurologiczne oraz pokrewne m.in. zaburzenia pracy mięśni, zaburzenia czucia, a nawet zaburzenia potencji.
Diagnostyka i leczenie
Pierwszym krokiem do rozpoznania schorzenia jest wykonanie zdjęcia RTG kręgosłupa. Kręgozmyk jest bowiem bardzo "fotogeniczny" i to badanie pięknie go pokazuje.
Lekarz ocenia procentowo stosunek wielkości ześlizgnięcia kręgu do jego szerokości. Według specjalnej klasyfikacji Meyerdinga można wyróżnić cztery stopnie przesunięcia, przy czym warto zauważyć, że dwa pierwsze mogą być praktycznie bezobjawowe:
- I – poniżej 25%
- II – w granicach 25-50%
- III – w granicach 50-75%
- IV – powyżej 75%
U większości pacjentów zaczyna się od leczenia zachowawczego, jednak jego skuteczność uzależniona jest od stopnia niestabilności i wielkości zwężenia kanału kręgowego oraz od wielu innych czynników, takich jak wiek, masa ciała czy ogólna sprawność.
Rokowanie co do poprawy w kręgozmykach ze stenozą (czyli przewężeniem kanału nerwowego), niestabilnością i kręgoszczeliną nie jest dobre. Takim pacjentom sugeruje się leczenie operacyjne. Metody leczenia operacyjnego to m.in. rekonstrukcja węziny, spondylodeza kręgów, repozycja i stabilizacja kręgów.
Kręgozmyk - czego nie wolno robić?
Czego nie wolno robić przy kręgozmyku? Generalnie należy unikać podnoszenia, dźwigania, gwałtownego schylania się i przeprostów, czyli wszystkich czynności, które w sposób szczególny obciążają kręgosłup w odcinku dotkniętym kręgozmykiem. O dokładnych „technikach” i sposobach radzenia sobie np. z podnoszeniem cięższych rzeczy pacjent powinien zostać poinstruowany przez lekarza specjalistę i terapeutę po dokładnej diagnozie.
Rehabilitacja przy kręgozmyku
To, jaka forma rehabilitacji zostanie zastosowana, zależy od stanu pacjenta i stopnia kręgozmyku. Jeśli kręgozmyk został zdiagnozowany, ale nie ma objawów to zaleca się konsultację fizjoterapeutyczną, podczas której terapeuta dobiera odpowiednie ćwiczenia ruchowe, których celem jest wzmocnienie i ustabilizowanie struktury kręgosłupa. Pacjent pozostaje pod obserwacją specjalisty.
Przy kręgozmyku w stopniach 1 i 2 jeśli nasilenie bólu jest niewielkie, dolegliwości pojawiają się okresowo i nie ma niepokojących objawów neurologicznych, prowadzone jest leczenie zachowawcze.
W przypadku występowania ostrego bólu stosuje się unieruchomienie w łóżku, leki przeciwbólowe, a także wprowadza się terapie przeciwbólowe oraz terapie redukujące napięcie mięśni. Czasem konieczny jest gorset.
Po wycofaniu ostrego bólu najczęściej stosuje się takie zabiegi, jak: mobilizacja i terapia manualna, poprawiająca elastyczność i ruchomość kręgosłupa, mobilizująca tkanki do rozluźnienia w miejscach spustowych oraz wzmacniająca uszkodzone struktury; kinezyterapia czyli ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące mięśnie przykręgosłupowe, mięśnie głębokie oraz mięśnie dna miednicy i brzucha oraz fizykoterapia w postaci magnetoterapii, laseroterapii i ultradźwięków.
Jeśli podejrzewacie u siebie kręgozmyk nie zwlekajcie - koniecznie udajcie się do lekarza. Im szybciej schorzenie zostanie zdiagnozowane, tym większe są szanse na ustabilizowanie stanu Waszego kręgosłupa.
